Ból odbytu, czyli ból zlokalizowany w odbycie lub jego sąsiedztwie, jest dość powszechną dolegliwością. W kanale odbytu błona śluzowa jelita grubego przechodzi w skórę, która jest gęsto unerwiona i bardzo wrażliwa na bodźce bólowe. Większość przyczyn występowania bólu to stany niezłośliwe, niezwiązane z chorobą nowotworową. Sporadycznie zdarza się, że jest objawem raka. Sam ból może mieć charakter ostry lub przewlekły, a dolegliwości są bardzo dotkliwe ze względu na bogate unerwienie czuciowe. Wiele czynników wywołujących ból powoduje również krwawienie z odbytnicy. Przyczyny dolegliwości bólowych mogą być z reguły łatwo rozpoznane i leczone prostymi metodami. Występuje jednak grupa dolegliwości, których przyczyny nie są do końca poznane, mają złożony charakter, a ich leczenie bywa bardzo trudne i są to tak zwane samoistne dolegliwości bólowe odbytu i odbytnicy.
Przyczyny bólu w odbytnicy
Najczęściej uważa się, że główną przyczyną bólu są hemoroidy, szczególnie w stanie zapalnym.
Choroba hemoroidalna w początkowym okresie, czyli w I i II stopniu zaawansowania powinna być leczona prawie wyłącznie zachowawczo. Ważne jest ograniczenie czasu przebywania na toalecie i unikanie wzmożonego parcia na stolec. W tym okresie stosuje się również leki działające miejscowo w postaci czopków, maści, kremów zwierających środki ściągające, osłaniające, przeciwzapalne i miejscowo znieczulające. Preparaty te nie likwidują choroby, lecz jedynie część jej objawów. Wspomagająco można stosować preparaty wzmacniające naczynia krwionośne.
W przypadku braku poprawy, po leczeniu zachowawczym, można zastosować leczenie instrumentalne (małoinwazyjne). Jest ono dobrą alternatywą do leczenia operacyjnego. Bardzo intensywny rozwój metod instrumentalnych jest związany z jednej strony z niechęcią i obawami przed zabiegiem operacyjnym, z drugiej strony umożliwia leczenie w warunkach ambulatoryjnych, w których dolegliwości bólowe są nieznaczne, a okres rekonwalescencji bardzo krótki.
Kiedy pojawia się ból odbytnicy?
- Najczęściej pojawiają podczas wypróżnienia. W takiej sytuacji przyczyną jest najprawdopodobniej szczelina lub rana kanału odbytu. Ból mija kiedy kończy się akt defekacji.
- Wysięk w okolicy odbytu razem z bólem tej okolicy ma prawdopodobnie podłoże infekcji grzybiczej.
- Jeżeli ma charakter stały, niezależny od oddawania stolca, najprawdopodobniej jest spowodowany ropniem lub zakażeniem, czasem zakrzepniętym hemoroidem lub guzem.
- Nasilający się w czasie świadczyć może o zakrzepniętym hemoroidzie, zakażeniu lub guzie.
- Ostry i intensywny, uniemożliwiający siedzenie, występuje na podłożu ropnia, skurczu mięśniowego lub guza.
Dostępne profesjonalne metody leczenia hemoroidów to zabiegi, takie jak:
- gumkowanie
- zamrażanie
- ostrzykiwanie
- podwiązywanie
- usuwanie laserowe
- fale radiowe
- zabiegi chirurgiczne
Metoda Barrona, czyli tzw. gumkowanie
Polega na założeniu u podstawy guzka hemoroidalnego elastycznego pierścienia. Gumka odcina dopływ krwi, guzek obumiera i wciągu 7-10 dni odpada. W ciągu jednego zabiegu zazwyczaj zakłada się gumkę na jeden lub dwa żylaki. Jeśli więc mamy ich więcej, kolejne będzie można usunąć dopiero po 4 tygodniach.
Krioterapia, czyli zamrażanie
Za pomocą sondy, którą wprowadza się w odbyt guzek zostaje zamrożony na 2-5 sekund, co powoduje zahamowanie dopływu krwi do niego, a następnie martwicę. Podobnie jak przy gumkowaniu podczas jednego zabiegu usuwa się 1-2 żylaki. Kolejną krioterapię można powtórzyć dopiero po 6-8 tygodniach.
Skleroterapia
To metoda polegająca na ostrzyknięciu powiększonego guzka pod śluzówką. Powoduje on zakrzep i odpadnięcie guzka. Ten sposób jest przeznaczony dla niewielkich hemoroidów.
Choroba hemoroidalna często trwa wiele lat, aż do chwili, kiedy osiąga III lub IV stopień zaawansowania. Wtedy leczenie instrumentalne zazwyczaj staje się niemożliwe i chory jest kierowany do leczenia operacyjnego. Istnieje kilka metod radykalnego leczenia chirurgicznego, które polegają na wycięciu splotów naczyniowych oraz podwiązaniu naczyń doprowadzających do nich krew. Należy jednak pamiętać, że leczenie zabiegowe czy też operacyjne nie jest wolne od powikłań, które mogą nieraz doprowadzić do poważnego kalectwa, jakim jest zwężenie odbytu, czy też uszkodzenie aparatu zwieraczowego i nietrzymanie gazów lub stolca – tłumaczy dr n. med. Marcin Tchórzewski.
Ból w odbytnicy może być również spowodowany: szczeliną odbytu, niewielką raną odbytu, ropniem, zakażeniem bakteryjnym, grzybiczym, guzem, czasami nowotworami, skurczem mięśni miednicy, przetoką okołoodbytniczą, wrzodem odbytnicy, chorobach przenoszonych drogą płciową.
Musimy również pamiętać o grupie schorzeń niezwiązanych bezpośrednio z odbytem, a które powodować mogą dolegliwości bólowe. Są to przyczyny związane ze zmianą topografii, przyczyny ortopedyczne (uraz kości guzicznej, zmiany w rdzeniu na skutek zwyrodnienia odcinka lędźwiowo-krzyżowego, guzy wywodzące się z kości), przyczyny neurologiczne (stwardnienie rozsiane, zwyrodniające zapalenie nerwów obwodowych).
Zapraszamy na konsultacje proktologiczne w Centrum Medycznym PZU Zdrowie ul. Chmielna 71.
Dr n. med. Marcin Tchórzewski, proktolog przyjmuje pacjentów w poniedziałki w godzinach 16:00 – 20:00